ನವದೆಹಲಿ: ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ ದೇಶದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪುರಸ್ಕಾರ ಭಾರತ ರತ್ನ ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂತೆಯೇ ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ ಸಿದ್ಧಾಂತಿ, ಸಮಾಜ ಸೇವಕ ನಾನಾಜಿ ದೇಶಮುಖ್‌ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ಸಾಮ್ರಾಟ ಎಂದೇ ಹೆಸರಾದ ಡಾ. ಭೂಪೆನ್‌ ಹಜಾರಿಕಾ ಅವರಿಗೂ ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ‘ಭಾರತ ರತ್ನ’ ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ದೇಶದ ಈ ಮೂರು ರತ್ನಗಳ ಸಾಧನೆಗಳ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ.
ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ: ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ‘ಭಾರತ ರತ್ನ’ ಪುರಸ್ಕಾರ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಿರುವ ಆರನೇ ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ.
ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಾದ ಡಾ.ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್‌, ಝಾಕಿರ್‌ ಹುಸೇನ್‌, ಎಸ್‌. ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್‌, ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ ಮತ್ತು ಎಪಿಜೆ ಅಬ್ದುಲ್‌ ಕಲಾಂ ಅವರಿಗೆ ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಅಪ್ಪಟ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ ನಾಯಕರಾಗಿರುವ ಪ್ರಣವ್‌ ಅವರನ್ನು ಎನ್‌ಡಿಎ ಸರ್ಕಾರ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿರುವುದು ಆಶ್ಚರ್ಯ ಮೂಡಿಸಿದೆ.
ನಾಗಪುರದ ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ ಆರು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ 1935ರಲ್ಲಿ ಜನಸಿದ ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ 1969ರಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ ಮೂಲಕ ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಟ್ಟವರು.
ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ ಹಿರಿಯ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದ ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ ಅವರು ಹಣಕಾಸು ಖಾತೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಅವರಿಗೆ ಆಪ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ‘ಬಂಗಾಳಿ ಬಾಬು’ ಎಂದು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.
ಯುಪಿಎ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ನೆಹರೂ–ಗಾಂಧಿ ಕುಟುಂಬದ ನಿಷ್ಠರಾಗಿದ್ದ ಮುಖರ್ಜಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ ಅವರನ್ನು 2012ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಹುದ್ದೆಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿತು. 2017ರವರೆಗೆ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು.
ನಾನಾಜಿ ದೇಶಮುಖ್‌ : ಸಂಘ ಪರಿವಾರ ಮತ್ತು ಆಪ್ತ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ನಾನಾಜಿ ಎಂದು ಚಿರಪರಿಚಿತರಾಗಿದ್ದ ನಾನಾಜಿ ದೇಶಮುಖ್‌ ಮೂಲ ಹೆಸರು ಚಂಡಿಕಾರಾವ್‌ ಅಮೃತ್‌ರಾವ್‌ ದೇಶಮುಖ್‌.
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪರ್ಬನಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಡೋಲಿಯಲ್ಲಿ 1916ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ದೇಶಮುಖ್‌ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಕಳೆದದ್ದು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ.
ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕ್‌ ಅವರ ರಾಷ್ಟ್ರವಾದಿ ಚಿಂತನೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿ ಸಮಾಜಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಅವರು ಡಾ. ಹೆಡ್ಗೆವಾರ್‌ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ ಸೇರಿದರು. ಅವಿವಾಹಿತರಾಗಿ ಉಳಿದ ಅವರನ್ನು ಸಂಘವು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಪ್ರಚಾರಕರಾಗಿ ಕಳಿಸಿತು.
1947ರಲ್ಲಿ ‘ರಾಷ್ಟ್ರಧರ್ಮ’, ‘ಪಾಂಚಜನ್ಯ’ ಮತ್ತು ‘ಸ್ವದೇಶಿ’ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ ಆರಂಭಿಸಿದಾಗ ವಾಜ
ಪೇಯಿ ಸಂಪಾದಕರಾದರು ಮತ್ತು ನಾನಾಜಿ ದೇಶಮುಖ್‌ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು. ಜನಸಂಘದ ಆರಂಭದಿಂದಲೂ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಖಜಾಂಚಿಯಾಗಿದ್ದರು.
ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಂಘದ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದ ಅವರು ಚೌಧರಿ ಚರಣ ಸಿಂಗ್‌ ಮತ್ತು ಡಾ. ರಾಮಮನೋಹರ ಲೋಹಿಯಾ ಜತೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ವಿನೋಬಾ ಭಾವೆ ಅವರ ಭೂದಾನ ಚಳವಳಿ ಮತ್ತು ಜಯಪ್ರಕಾಶ್‌ ನಾರಾಯಣ್‌ ಕರೆಕೊಟ್ಟ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಾಂತಿ ಹೋರಾಟಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.
ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸೇತರ ಸರ್ಕಾರದ ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣರಾದರು. 1977ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆ ಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶದ ಬಲರಾಂಪುರಂದಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಅವರು ಪ್ರಧಾನಿ ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ ಸಂಪುಟ ಸೇರಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ್ದರು.1969ರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ದೀನದಯಾಳ್‌ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ ಕಟ್ಟಿ ಬೆಳೆಸಿದ ದೇಶಮುಖ್‌ ಅವರು ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶದ ಚಿತ್ರಕೂಟದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಕೂಟ ಗ್ರಾಮೋದಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಮೊದಲ ಕುಲಪತಿಯಾದರು.
ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಬಲೀಕರಣದ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಸೇವೆಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷಣ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದೆ. ಪ್ರಧಾನಿ ಅಟಲ್‌ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎನ್‌ಡಿಎ ಸರ್ಕಾರ 1999ರಲ್ಲಿ ದೇಶಮುಖ್‌ ಅವರನ್ನು ರಾಜ್ಯಸಭೆಗೆ ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿತ್ತು.
ಭೂಪೆನ್‌ ಹಜಾರಿಕಾ: ಕಂಚಿನ ಕಂಠ, ನಭ ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವಷ್ಟು ಜೋರು, ಆತ್ಮ ಸೀಳುವಷ್ಟು ತೀಕ್ಷ್ಣ, ಮನಮುಟ್ಟುವ ಮಾಧುರ್ಯ. ಈಗಲೂ ಈ ಧ್ವನಿ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಅನುರಣಿಸುತ್ತದೆ. ‘ದಿಲ್‌ ಘೂಂ ಘೂಂ’ ಕರೆ ಹಾಡು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ. 2012ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಗಾನಯಾನ ಮುಗಿಸಿ, ಅನಂತದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿ ಬಿಟ್ಟು, ಚಿರನಿದ್ರೆಗೆ ಹೋದರು. ಭುಪೆನ್‌ ದಾ ಎಂದೇ ಹೆಸರಾಗಿರುವ ಭೂಪೆನ್‌ ಹಜಾರಿಕಾ ಈಗ ಭಾರತ ರತ್ನ.
2012ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯುಸಿರೆಳೆದಾಗ 10 ಲಕ್ಷ ಜನ ಅಂತಿಮ ದರ್ಶನ ಪಡೆದದ್ದು ದಾಖಲೆಯಾಗಿತ್ತು. ಹಜಾರಿಕಾ ಅವರ ಪಾದದ ಪ್ರತಿಕೃತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಅಪಾರ ಪ್ರೀತಿ ಗಳಿಸಿದ್ದ ಭೂಪೆನ್‌ ಹಜಾರಿಕಾ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು 1926ರಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸಾಮಿನ ತಿನ್‌ಸುಖಿಯಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶೊಡಿಯಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ. ಓದು, ಕಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಇವರು ಸಮೂಹ ಮಾಧ್ಯಮದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪಡೆದದ್ದು ವಿಶೇಷ. 1939ರಲ್ಲಿ ಬಾಲನಟನಾಗಿ ಸಿನಿಮಾ ನಂಟು ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಲಾಜ್ಮಿ ಅವರ ‘ರುಡಾಲಿ’ ಚಿತ್ರದ ಮೂಲಕ ಇಡೀ ದೇಶಕ್ಕೇ ಅವರ ಹೆಸರು ಪರಿಚಿತವಾಯಿತು.
ಅಸ್ಸಾಮಿ ಜನಪದ ಲೋಕದಲ್ಲಿ, ಸುಗಮ ಸಂಗೀತ ಲೋಕದಲ್ಲಾಗಲೇ ಭೂಪೆನ್‌ ಹಜಾರಿಕಾ ಭುಪೆನ್‌ ದಾ ಆಗಿ ಹೋಗಿದ್ದರು. ಜನಪ್ರಿಯ ಗಾಯಕ, ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಕ, ನಿರ್ದೇಶಕ, ನಟ, ಲೇಖಕ ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಆಯಾಮಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸೂಕ್ಷ್ಮಗ್ರಾಹಿ ಮನಸಿನ ವಿವಿಧ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಲೇ ಬಂದರು.
ಹಣ ಪಡೆದು ಶವದ ಮುಂದೆ ಚರಮಗೀತೆ ಹಾಡುವ, ಎದೆಹೊಡೆದುಕೊಂಡು ಅಳುವವರಿಗೆ ರುಡಾಲಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂಥವರ ಜೀವನಾಧರಿತ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಕಲ್ಪನಾ ಲಾಜ್ಮಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವಾಗ ಭುಪೆನ್‌ ದಾ ಅವರನ್ನು ಬಾಲಿವುಡ್‌ ಓಣಿಗೆ ಕರೆತಂದರು. ಮಹಾಶ್ವೇತಾದೇವಿ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿ ಆಧರಿಸಿ ‘ರುಡಾಲಿ’ ಸಿನಿಮಾ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ನೀರವ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ನಭ ಸೀಳುತ್ತಲೇ ಆತ್ಮವನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವ ಧ್ವನಿಯೊಂದು ಆ ಕಾಲದ ಸಿನಿರಂಗವನ್ನೇ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿತು. ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಬಾಚಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಭುಪೆನ್‌ ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರಗಳ ಮೂಲಕವೇ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನ ಅಭಿಮಾನಿಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದಾದ ನಂತರ ಸಾಜ್‌, ದರ್ಮಿಯಾ, ದಾಮನ್‌, ಗಜಗಾಮಿನಿ ಮುಂತಾದ ಚಿತ್ರಗಳ ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ರಾಜ್ಯದ ಛಾಪನ್ನೊತ್ತಿದ್ದು ಅವರ ಸಂಗೀತದ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ.
ಭುಪೆನ್‌ ದಾ ಅಮರ್‌ ರಹೆ, ಭುಪೆನ್‌ ದಾ ನ ಜಾಯೆ (ಭುಪೆನ್‌ ದಾ ಅಮರರಾಗಲಿ, ಹೋಗದಿರಿ) ಎಂಬ ಜಯಘೋಷಗಳ ನಡುವೆ ವಿದಾಯ ಹೇಳಿದ್ದವರು, ಇದೀಗ ಭಾರತರತ್ನವಾಗಿ ಅಮರರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
